Nội dung bài viết - Contents
Năm loại thắng trí – Các năng lực thần thông – Thần Túc Thông
Để trình bày những lợi ích của sự tu tập định cho một thiện nam tử đã đắc định tứ thiền, và để tuần tự dạy Vi Diệu Pháp. Ðức Thế Tôn đã mô tả 5 loại thắng trí1 thế gian như sau. Ðó là:
- Thần túc thông: gồm những năng lực thần biến được mô tả như “khi tâm đã được định tỉnh, thuần tịnh, trong sáng không cấu uế, đã trở thành nhu nhuyễn, dễ sử dụng, vững chắc và đạt đến bất động. Vị ấy dẫn tâm, hướng tâm, đến các loại thần thông như một thân biến thành nhiều thân, v.v…”2.
- Thiên nhĩ thông.
- Tha tâm thông.
- Túc mạng thông.
- Sanh tử trí (trí biết về sự sống và chết của chúng sanh).
Thần Túc Thông
* Các loại năng lực thần thông (Iddhivida abhiññā):
Nếu một thiền giả muốn khởi sự biến hóa nhờ năng lực thần thông như “một thân biến thành nhiều thân”, v.v… Vị ấy phải hoàn tất tám thiền chứng trong mỗi một Kasina trong tám Kasina, khởi từ kasina đất và cuối là kasina trắng.
Hành giả cũng cần hoàn tất sự điều phục tâm theo mười bốn cách, chẳng hạn như:
- Theo thứ tự của các biến xứ chiều thuận.
- Theo thứ tự của các biến xứ ngược chiều.
- Thuận chiều và ngược chiều, v.v…
Khi hành giả đã làm phát sinh được tám thắng xứ, và mong muốn thành tựu các loại thần thông được mô tả như: “Vị ấy làm một thân hóa ra nhiều thân”. Họ làm phát sinh những loại thần thông ấy bằng cách nhập thiền, kể như căn cứ địa cho thần thông, rồi xuất khỏi thiền ấy.
Như vậy, sự trau dồi Thiền định đem lại cho hành giả lợi ích của các loại thần thông, vì nó trở thành nhân gần cho các thần thông khi có dịp.
Do đó, Ðức Thế Tôn dạy:
“Vị ấy đạt đến khả năng chứng ngộ, do sự chứng ngộ với thắng trí 3 , mà tâm vị ấy hướng đến, khi có một cơ hội” 4.
“Khi tâm đã được định tỉnh, thuần tịnh, trong sáng, không cấu uế, đã trở thành nhu nhuyễn, dễ sử dụng, vững chắc và đạt đến bất động. Vị ấy dẫn tâm, hướng tâm đến các loại thần thông như một thân biến thành nhiều thân, v.v… “
Trường Bộ kinh dạy rằng:
“Vị ấy một thân hóa thành nhiều thân, nhiều thân trở thành một thân. Vị ấy hiện ra rồi biến mất. Vị ấy đi ngang qua tường, vách núi, qua những chỗ bưng bít không bị trở ngại như qua hư không.
Vị ấy độn thổ, rồi trồi lên mặt đất như thể là ở trong nước.
Vị ấy đi trên nước (mà nước không bị vỡ ra) như đi trên đất. Vị ấy ngồi kiết già mà đi trên hư không như con chim. Với bàn tay, vị ấy sờ chạm mặt trăng, mặt trời, những vật có đại oai lực như thế. Vị ấy thực hiện sự làm chủ thân xác cho đến tận Phạm Thiên giới.” 5
Ở đây, một thân là bình thường vị ấy chỉ là một, trước khi thực hiện thần thông. Biến thành nhiều thân, bởi vì muốn cùng đi, cùng đọc tụng, cùng luận đàm với nhiều người, vị ấy biến thành một trăm hay một ngàn.
Một tình trạng vô cùng đặc biệt phát sinh do ảnh hưởng của Thiền định, trước khi đắc định hoặc sau khi đắc định, hoặc trong khi đắc định, thì gọi là “thành công do sự can thiệp của Ðịnh”.
Chẳng hạn như nói: mục đích loại bỏ năm chướng ngại tinh thần cố hữu (năm triền cái): tâm sân, ngủ gục, phóng tâm, hoài nghi, tham tâm, thành công là nhờ chứng đắc được sơ thiền, nên đấy là thành công nhờ can thiệp của Định.
Mục đích từ bỏ tầng thiền vô sở hữu xứ thành công, nhờ chứng đạt được tầng thiền cao hơn là phi tưởng, phi phi tưởng xứ, nên gọi đó là thành công nhờ can thiệp của định.
Nhờ trau dồi Thiền Định nên có sự can thiệp của Định ở nhiều vị như:
(Tôn giả Sàriputta; Tôn giả Sànjìva; Tôn giả Khànu- Kondànnà… tín nữ Uttara… tín nữ Sàmàvati” 6 ,v.v…)
Một thuở nọ, trong khi tôn giả Xá Lợi Phất (Sàriputta) đang ở với tôn giả Mục Kiền Liên tại Kapotakandarà. Ngài đang ngồi giữa khoảng trống ngoài trời vào một đêm trăng với cái đầu mới cạo tóc.
Khi ấy, một con ác quỷ, mặc dù đã được bạn nó cảnh cáo, đến đánh một cú vào đầu Tôn giả vang lên âm thanh như sấm.
Vào lúc bị giáng cú đấm, Tôn giả đang nhập định, nhờ vậy Ngài không bị thương tổn. Ðây là thành công do can thiệp của định nơi tôn giả 7 .
Khi trưởng lão Sànjìva đang ở trong Ðịnh “diệt thọ tưởng” những kẻ mục tử (trẻ mục đồng, chăn trâu bò…), trông thấy tưởng là Ngài đã chết. Chúng đem cỏ, củi khô, phân bò và đốt lên.
Không một chút y áo nào của Tôn giả bị cháy. Ðây là sự thành công nhờ can thiệp của định ở Tôn giả, ảnh hưởng của định chỉ xảy đến trong khi Ngài nhập và xuất liên tiếp tám thiền trước khi vào định diệt thọ tưởng 8 .
Trưởng lão Khànu- Kondanna có biệt tài chứng đắc các thiền chứng.
Một đêm kia, Ngài đang ngồi nhập định trong một khu rừng. Có năm trăm tên cướp đi qua với những đồ vật đã trộm được. Vì nghĩ không ai theo đuổi, và cần nghỉ ngơi, chúng đặt các vật kia xuống, và vì tưởng vị trưởng lão là một khúc cây (khànuka), chúng chồng đồ đạc lên trên ngài.
Ngài xuất định vào lúc đã phát nguyện trước, đúng vào lúc những tên cướp nghỉ ngơi xong và sắp sửa lên đường, ngay lúc ấy tên cướp đầu tiên đã bỏ đồ vật trộm cắp lên người Ngài và bây giờ đang lấy để ra đi. Khi chúng thấy Ngài cử động thì hoảng sợ hét lên.
Vị trưởng lão nói: “Ðừng sợ cư sĩ. Ta là một Tỳ kheo”. Bọn cướp đến đảnh lễ Ngài, và xin xuất gia, cuối cùng tất cả các vị ấy đều đắc Thánh quả A-la-hán với các vô ngại biện giải.
Ở đây, vị trưởng lão không bị hại bởi năm trăm gói hàng chất lên người Ngài, là sự thành công nhờ can thiệp của định.
Tín nữ Uttarà
Thuở xưa, Tín nữ Uttarà là con gái của một trưởng giả, tên là Punnaka. Một dân nữ tên Sirimà ganh tị với nàng, nên đổ một thùng dầu sôi lên đầu nàng.
Vào lúc ấy Uttarà đã đắc thiền về đề mục Tâm Từ (mettā), nên dầu sôi ấy, chảy khỏi người tín nữ như nước đổ trên lá sen. Ðấy là thành công nhờ can thiệp của Thiền định nơi bà 9.
Tín nữ Sàmàvati
Thuở xưa, Hoàng hậu của Đức vua Udena tên là Sàmàvati. Bà-la-môn Màgandiya, vì mong cho con gái mình trở thành hoàng hậu, bèn khởi tâm xấu, bỏ một con rắn độc vào trong cây đàn tỳ bà của Hoàng hậu Sàmàvati rồi tâu vua:
– “Tâu bệ hạ, Sàmàvati muốn ám hại bệ hạ đó! Bà ấy mang theo một con rắn độc trong cây đàn của bà.”
Khi Vua tìm thấy con rắn, ông nổi trận lôi đình, toan giết bà với một mũi tên tẩm độc. Vào lúc ấy, Hoàng hậu Sàmàvati cùng với tùy tùng biến mãn (rải) tâm từ lan đến ông Vua.
Vua đứng run rẩy, không bắn được mũi tên ra mà cũng không dẹp nó đi được! Khi ấy hoàng hậu hỏi:
– “Hoàng thượng có chuyện gì thế? Ngài có mệt trong người chăng?”
Hoàng thượng trả lời:
– “Phải, ta mệt.”
Hoàng hậu nói:
– “Vậy, hãy bỏ cây cung xuống!”, cây cung rơi xuống chân nhà vua.
Khi ấy Hoàng hậu bảo:
– “Người ta không nên oán thù với một người không oán thù”.
Như vậy, sự kiện Tâm của nhà Vua bị ức chế “bị hóa giải, bởi năng lực Từ Tâm” nên không dám bắn mũi tên ra để sát hại, chính là một thành công nhờ can thiệp của định lực thuộc về Thiền định rải Tâm từ “mettā” nơi tín nữ Sàmàvati 10.
Tác giả: Thiền sư Thiện Minh (Varapañño)
– Tiến sĩ Phật học (Srilanka) –
Tham khảo:
-
- 1Trích Visuddhi magga (Buddha ghosa)- Trí Hải
- 2(D. i, 77),
- 3Thắng trí là tên gọi khác của Thần thông
- 4(M. ii, 96).
- 5(D. i, 77)
- 6(Ps. ii, 211-12)
- 7Kinh – Udàna 39
- 8Kinh – M. i, 333
- 9 Iii. 310
- 10(Dha. i, 216)
